Najstarsza, zabytkowa część Wrocławia. Dawna wyspa odrzańska, miejsce założenia grodu, który do końca X wieku objął już całą wyspę. W zachodniej części powstała rezydencja książęca , zamek z kościołem Św. Marcina, a we wschodniej katedra Św. Jana z późniejszym pałacem biskupim.
Na początku XVI wieku na Ostrowie Tumskim znajdowało się 6 kościołów ( katedra, kolegiaty św. Krzyża i św. Idziego, kościoły: św. Piotra i Pawła, św. Aleksego), rezydencja biskupia z kaplicą, dom kapituły katedralnej, około 60 budynków mieszkalnych. Po 1807 r, gdy wyburzano fortyfikacje Wrocławia, przy okazji likwidacji części fos, zasypano również odnogę Odry dzielącą Ostrów od Szczytnik i Ołbina – odtąd pozostał wyspą („ostrowem”) jedynie z nazwy. W czasie II wojny światowej Ostrów doznał znacznych zniszczeń, z dużych obiektów jedynie kościół św. Krzyża przetrwał stosunkowo mało uszkodzony. Cztery domy po północnej stronie ul. Katedralnej odbudowano dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX w. Dzisiejszy wygląd Ostrowa Tumskiego, to zasługa wielu pokoleń gospodarzy kościelnych i świeckich.